روند قانونی تغییر جنسیت در ایران
افراد ترنس برای اینکه موفق به انجام عمل تغییر جنسیت شوند می‌توانند دو مسیر را طی کنند.
در ادامه خیلی خلاصه این دو مسیر آمده است.
فرد باید از روانپزشک، جراح دادگاه و آزمایشگاه بگذرد تا به نتیجه‌ای که دوست دارد برسد.
مسیر اول
- مراجعه به روانپزشک معتبر و دارای صلاحیت
- گذراندن دوران روان درمانی
- دریافت تاییدیه مبنی بر ترنس بودن از روانپزشک
- انجام آزمایش‌های تشخیص سطح هورمون و کاریوتایپ برای اطمینان از اینکه فرد دچار اختلال هورمونی یا کروموزومی نیست.
- مراجعه به دادگاه و ارائه دادخواست تغییر جنس
- ارجاع فرد تراجنسی از دادگاه به پزشکی قانونی برای تاییدیه مدارک پزشکی
- تایید پزشکی قانونی و ارجاع به قاضی
- دریافت حکم قاضی مبنی بر جواز تغییر جنس
مسیر دوم
- مراجعه به دادگاه خانواده و ارائه دادخواست تغییر جنس
- ارجاع فرد ترنس به پزشکی قانونی
- معرفی به یک روانپزشک معتبر از طرف پزشکی قانونی و گذراندن مراحل روان درمانی
- انجام آزمایش‌های تشخیص سطح هورمون و کاریوتایپ برای اطمینان از اینکه فرد دچار اختلال هورمونی یا کروموزومی نیست.
- تایید از طرف روانپزشک و ارجاع به پزشکی قانونی
- تایید از طرف پزشکی قانونی و ارجاع به قاضی
- دریافت حکم قاضی مبنی بر جواز تغییر جنس
هزینه جراحی تغییر جنسیت
اگر این عمل در بیمارستان های دولتی انجام شود معمولا بین ۳ تا ۴ میلیون تومان باید هزینه دریافت شود اما اگر در کلینیک‌های خصوصی انجام شود هزینه‌اش تقریبا بالای ۱۵ میلیون تومان می‌باشد.
این هزینه عمل روده‌ای است، هزینه جراحی پوستی در کلینیک خصوصی حدود ۸ میلیون تومان است.
عمل جراحی تغییر جنسیت زن به مرد
پس از اینکه فرد ترانسکشوال جلسات مشاوره را پشت سر گذاشت و حداقل یک سال از هورمون درمانی وی گذشت و هنوز در تصمیم خود راسخ است، می‌توان اعمال جراحی لازم را به ترتیب انجام داد.
باید به بیمار خاطر نشان کرد که اعمال جراحی غیر قابل برگشت هستند و بیمار دیگر نمی‌تواند از نظر فیزیکی به جنس واقعی برگردد.
اعمال جراحی برای ترانس سکشوالیسم باید از استانداردها پیروی کنند.
یک سازمان بین المللی بنام (Professional Association for Transgender Health (PATH وجود دارد که قوانین و مراقبت‌های مورد نیاز افراد ترانسکشوال را مدون کرده است.
در زنانیکه خواهان تغییر جنسیت به جنس مرد هستند، معمولا توالی اعمال جراحی به شرح زیر می باشند، ولی بسته به تجربه جراح و نیاز بیمار، می توان در این توالی تغییراتی را داد:
اولین مرحله در تغییر جنسیت زن به مرد برداشتن سینه‌ها است.
برداشتن سینه‌ها به دو روش انجام می‌شود:
- روش اول عبارت از برداشتن دو طرفه سینه‌ها همراه با ترمیم مجدد نوک سینه و هاله اطراف آن.
- در روش دوم سینه‌ها از زیر پوست برداشته می‌شوند که در اصطلاح به آن برداشتن زیر جلدی سینه گفته می‌شود؛ روش دوم مناسب افرادی است که دارای سینه‌های کوچک هستند.
مرحله دوم برداشتن رحم، دهانه رحم، لوله‌های رحمی و تخمدان‌ها می‌باشد.
مرحله سوم برداشتن واژن است. در خانم‌هایی که میخواهند تغییر جنسیت بدهند، می‌توان به دو روش آلت تناسلی مردانه ایجاد کرد.
در روش اول با استفاده از یک پیوند از عضلات و استخوانهای ساعد، آلت تناسلی درست می‌شود و در روش دوم خود کلیتوریس خانم تبدیل به آلت تناسلی مردانه می‌شود.
اگر از روش اول برای ایجاد آلت تناسلی استفاده شود، باید کل واژن و در روش دوم مقداری از واژن برداشته شود.
از بافت واژن برداشته شده جهت ایجاد مجرای ادرار استفاده می شود.
در مرحله چهارم آلت تناسلی مردانه ایجاد می‌شود. معمولا روش مرسوم استفاده از کلیتوریس خود خانم می‌باشد؛ چون کلیتوریس دارای حس و خاصیت نعوظ است.
ابتدا کلیتوریس آزاد می‌شود و سپس با استفاده از لبهای کوچک آلت تناسلی خانم، یک آلت تناسلی کوچک ایجاد می‌شود.
این عمل کم عارضه بوده و مزیت آن داشتن حس و خاصیت نعوظ در کلیتوریس است ولی ممکن است نتوان با آن عمل نزدیکی را انجام داد. اندازه آلت تناسلی که با این روش ایجاد می شود ۱۰-۴ سانتیمتر خواهد بود.
مرحله پنجم طولانی کردن مجرای ادرار و آوردن آن به نوک آلت تناسلی ایجاد شده است که بیمار بتواند حالت ادرار کردن مردانه داشته باشد.
ولی باید توجه داشت که علی رغم این عمل طولانی کردن مجرای ادرار، بیمار ممکن است باز نتواند در حالت ایستاده ادرار کند.
در این مرحله از روی شکم یک سوند در داخل مثانه گذاشته می شود تا ادرار را خالی کند و مجرای ادرار طبیعی فرصت ترمیم داشته باشد.
پس از ایجاد و ترمیم مجرای ادرار طبیعی سوند مثانه خارج می‌شود.
در مرحله ششم کیسه بیضه ایجاد می شود. برای اینکار داخل لبهای بزرگ خالی و در داخل آنها پروتز بیضه گذاشته می‌شود.
باید بخاطر داشته باشید که هر کدام از مراحل فوق دارای عوارض مخصوص به خود هستند و ممکن است نیاز باشد که بیمار بارها بستری و تحت عمل جراحی قرار گیرد.
کلا اعمال جراحی تغییر جنسیت بسیار پیچیده و بالقوه پر عارضه هستند و نباید آنها را ساده انگاشت.
اعمال جراحی فوق در تغییر جنسیت زن به مرد اجباری بوده و باید انجام شوند ولی یک عده اعمال جراحی اضافی نیز وجود دارند که انتخابی یا Optional بوده و بیشتر ظاهر مردانه به زن می‌دهد، این اعمال جراحی Optional عبارتند از:
- عمل جراحی پلاستیک بینی برای ایجاد بینی با ظاهر مردانه
- کاشتن گونه و فک برای ایجاد صورت مردانه
- عمل جراحی کاشت عضلات سینه ای مخصوص مردان
- در خانمها لگن پهن است برای ایجاد لگن مردانه می‌توان از لیپوساکشن لگن و رانها استفاده کرد.
عمل جراحی تغییر جنسیت مرد به زن
مردانی می‌توانند عمل تغییر جنسیت بدهند که حائز شرایط زیر باشند:
- از نظر روانشناسی دارای Gender Identity Disorder باشند؛ تشخیص این اختلال روانی دارای معیارهای تشخیصی مخصوص به خود است.
- بیمار پس از تشخیص حداقل ۲ سال در تصمیم خود پا برجا باشد.
- حداقل یک سال در شکل جنس مخالف در جامعه زندگی کند تا مشخص شود که جامعه، دوستان و خانواده چه واکنشی دارند و اینکه بیمار می‌تواند واکنش موارد فوق را بپذیرد یا نه؟
- به مقدارکافی از سوی خانواده و دوستان حمایت شود؛بنابراین فردیکه خانواده وی مخالف تغییر جنسیت او هستند، مناسب این عمل نمی باشد.
- بیمار بایستی بتواند حداقل یک سال توانائی خود در زندگی کردن در قالب جنس مخالف را نشان دهد.
- مردانی که دارای اضافه وزن زیاد و چاق هستند، مناسب تغییر جنسیت نمی‌باشند.
- بیمار باید واقع بین باشد و بداند که تغییر جنسیت چه دستاوردی برای او خواهد داشت و دارای چه عوارضی است.
مهمترین قسمت برداشتن دستگاه تناسلی مردانه و ایجاد دستگاه تناسلی زنانه می‌باشد.
در عمل جراحی تغییر جنسیت از مرد به زن دو اصل اساسی عبارتند از:
- ایجاد یک دستگاه تناسلی زنانه با ظاهر قابل قبول
- ایجاد یک واژن طبیعی قابل کاربرد
برای تغییر جنسیت از مرد به زن به ترتیب اعمال جراحی زیر الزامی هستند.
ترتیب انجام اعمال جراحی قابل تغییر است و جراح با توجه به تجربه خود و نیاز بیمار می‌تواند تغییراتی در آن بدهد:
- ایجاد سینه
- برداشتن هر دو بیضه
- برداشتن آلت تناسلی
- ایجاد واژن
- ایجاد کلیتوریس
- ایجاد لبهای کوچک و بزرگ شبیه آلت تناسلی زنانه که به آن لابیوپلاستی گفته می‌شود.
برای انجام هر یک از اعمال جراحی فوق روش‌های مختلفی وجود دارند، مثلا برای ایجاد واژن هم می توان از روده‌ها استفاده کرد و هم از آلت تناسلی خود مرد.
علاوه بر دو روش فوق روش‌های متعدد دیگری نیز وجود دارند.
مهمترین اصل این است که جراح با کدام روش تجربیات زیاد و رضایت بخش دارد، در ضمن انتظارات بیمار و آناتومی بدن وی نیز اهمیت دارد.
انجام بعضی از اعمال جراحی برای آناتومی بخصوصی از موضع مورد عمل خیلی موفقیت آمیز است؛ چون این اعمال جراحی فوق العاده فوق تخصصی هستند، توضیح بیشتر از این فقط سبب خسته شدن خواننده می‌شود.
کلیتوریسی که برای مرد ایجاد می‌شود حتما باید حس داشته باشد. برای ایجاد کلیتوریس از کلاهک آلت تناسلی مرد استفاده می‌شود.
اعمال جراحی زیر اختیاری هستند و درصورت درخواست بیمار انجام می‌شوند.
مهمترین آنها ایجاد تغییراتی در صورت است که سبب کاهش و از بین رفتن شکل صورت مردانه می‌شود.
برای ایجاد صورت زنانه اعمال جراحی زیر بر روی صورت انجام می شوند:
- عمل جراحی پلاستیک بینی
- بالا کشیدن ابروها
- کوچک کردن استخوان فک
- کاهش اندازه چانه
- برجسته تر کردن یا بزرگ کردن گونه‌ها
- بالا کشیدن لب‌ها
- کوچک کردن غضروف تیروئید
در تغییر جنسیت مرد به زن، از یک سال قبل تجویز هورمون زنانه یا همان استروژن شروع می‌شود، آن خود نیز کمک به ایجاد ظاهر زنانه میکند.
اثرات تجویز هورمون زنانه در مرد به قرار زیر هستند:
- بزرگ شدن سینه‌ها
- از بین رفتن نعوظ
- کوچک شدن بیضه‌ها
- کاهش جوش‌های جلدی
- کاهش موهای صورت و بدن
- کاهش توده عضلانی و قدرت عضلات
- نرمتر و صاف شدن پوست
- تغییر در طرز انتشار چربی بدن، یعنی چربی از ناحیه شکم به طرف لگن، رانها و کفل‌ها رانده شده و لگن مثل خانمها پهن می‌شود.
قبل از تغییر جنسیت بدانید
شاید پیش خودتان تصور کنید جراحی سخت ترین بخش تغییر جنسیت است اما من فکر کنم شما دارید اشتباه می‌کنید.
پروسه تغییر جنسیت /جنس شامل مراحل زیادی است که در حین انجام آن به مشکلات و مسائل زیادی بر خواهید خورد که شاید جراحی آسان ترین آن باشد!
گاهی پیش خودتان می‌گویید کاش قبل از اینکه مراحل تغییر را شروع کرده بودم درباره این موضوع می‌دانستم و خود را آماده می‌کردم
پس با محتا باشید تا خود را برای مسائل پیش رو آماده کنید
رویایی نباشید
بیایید کمی منطقی باشیم. قرار نیست با جراحی تبدیل به یک مدل فشن یا یک سوپرمن شویم.
مراحل تغییر و تغییر جنسیت /جنس تنها مجموعه عواملی است که ما را به اندام و ظاهر جنسی مورد نظر نزدیک کند اما قرار نیست از ما یک ابر انسان بسازد.
به زنان و مردان اطراف خود نگاه کنید.
بسیاری از آن ها آن اندام رویایی را ندارند اما کماکان یک مرد یا زن موفق و شناخته شده هستند.
بسیاری از زنان با رشد موهای زائد روبرو هستند و بسیاری از مردان با کم پشت بودن موهای صورت.
پس به عنوان یک تراجنسی انتظار نداشته باشید، پس از عمل یک زن با مشخصات کیم کارداشیان یا یک مرد با مشخصات برد پیت باشید.
شما هم مانند میلیون ها زن و مرد عادی دیگر در جامعه خواهید بود؛ این تفکر شما و راه شماست که باعث یکتا بودن شما می‌شود نه اندام شما.
مزیت های جنسیتی
اگر بخواهیم روراست باشیم هرچقدر هم که بگویند زن با مرد برابر است باز در پیشرفته ترین و با فرهنگ ترین جوامع هم تفاوت ها و برتری هایی برای هر دو جنس وجود دارد که جنس دیگر از آن بی بهره است.
در هر جامعه ای مردان امتیازاتی دارند که زنان از آن بی بهره هستن و در مقابل نیز زنان برتری هایی دارند که مردان در حسرت آن هستند.
با تغییر جنسیت /جنس شما دیگر مزیت جنس قبلی خود را نخواهید داشت و آن را از دست می‌دهید، البته در مقابل مزیت جنسیت مورد نظر را به دست می‌آورید اما مشکل ما داشتن مزیت نیست بلکه از دست دادن یک امتیاز است.
برای یک تراجنسی مهم نیست که امتیازات جنس پیشین خود را به همراه داشته باشد حتی شاید از برخی از آن ها نیز فرار کند اما باید بدانید که با تغییر جنسیت /جنس چیزی را از دست می‌دهید و باید خود را آماده از دست دادن برخی امتیازات و مزیت ها کنید تا دچار مشکل نشوید.
خرده تجاوزها
شما قرار نیست یک پلاکارد گردنتان بندازید و به دیگران اعلام کنید که یک تراجنسی هستید یا بودید اما بالاخره کسانی هستند که از این موضوع آگاهی دارند.
شما باید آماده تجاوز این افراد به حریم خصوصی خودتان باشید. عده ای که آشکارا و متعصبانه خواهان اذیت و آزار شما هستند، با این دسته کاری نداریم هدف ما آمادگی شما برای روبرو شدن با کسانی است که غیرآگاهانه و شاید حتی دوستانه به این حریم تجاوز می‌کنند.
دوستانی که بعد از تغییر شما میخواهند شما را خوشحال کنند و دایم به شما می‌گویند “چقدر فرق کردی” یا “چقدر زنانه/مردانه شدی” و حرف هایی از این قبیل.
آن ها قصد دلگرمی و دادن اعتماد به نفس به شما را دارند اما نمیدانند با این کار دارند دائما تراجنسی بودن شما را یادآوری می‌کنند که شاید برای شما خوشایند نباشد.
شما مطمئنا با یکی از ده سوال ممنوعه روبرو خواهید شد؛ پس خود را آماده این خرده تجاوزها بکنید
عذاب حین تغییر
چه بخواهید یا نخواهید در مرحله از تکمیل مراحل تغییر خودتان در پوشش و وضعی قرار میگیرید که نه می‌توانید راحت بین مردان بروید و نه راحت بین زنان؛ شاید مرحله کوتاه و گذرایی باشد و شاید هم کمی طولانی شود ولی به هر حال مرحله سختی است.
در این مرحله شاید مجبور باشید از محیط کار یا محل تحصیل خود و یا احتماع دوستانتان جدا شوید.
در این مرحله رفت و آمد در بیرون کمی برای شما سخت تر خواهد شد و اگر مجبور باشید در خیابان راه بروید با رفتار نامناسبی از سمت دیگران روبرو خواهید شد.
پس این مرحله را دست کم نگیرید.
گاهی این مرحله همراه با هورمون درمانی می‌شود که ممکن است شما را دچار افسردگی یا انزوا کند.
سعی کنید این مرحله را با کمک یکی از دوستان بگذرانید یک راه حل خوب دیگر این است که یک دوست تراجنسی دیگر پیدا کنید تا این مراحل را با هم و در کنار هم بگذرانید
اصطکاک با دوستان
خب شما ناگهان از فضا نیامدید و مسافر یک جهان دیگر نیستید بلکه شما فردی بودید که تا پیش از مراحل تغییرتان در جامعه بودید و با همسایگان، آشنایان، هم کلاسی ها و غیره در ارتباط بودید.
اکنون که شروع به انجام مراحل تغییر کردید بایدخود را آماده رویارویی با این افراد هم بکنید. آنها سال‌ها شما را در قالب یک مرد یا زن دیده‌اند.
هرچقدر هم روشنفکر و پذیرا باشند باز هم در برخورد ناگهانی و اولیه با شما واکنش نشان می‌دهند، پس خودتان را برای این مسائل گرم کنید.
شما باید در حین تغییر با دوستان و همسایگان خود کمابیش روبرو شوید؛ مجبورید دو راه انتخاب کنید یا از آنها فرار کنید و یا با آنها روبرو شوید.
پس بهتر است یک راه حل خوب برای آن پیدا کنید و یادتان نرود ممکن است برخی از نزدیک ترین افراد به شما به خاطر این مساله رفتار دیگری داشته باشد.
گروه بعدی خانواده شما هستند. پدر، مادر یا خواهر و برادری که تا دیروز شما را دختر یا پسر می‌دانستند امروز باید شما را با نگاه دیگری بشناسند.
کمی سخت است، پس برای تغییر در نگاه خانواده عجله نکنید و صبور باشید و خودتان را به جای آنها بگذارید و کمی فرصت به آنها بدهید
قلک بخرید
بهتر است کمی آینده نگر باشید. شما میخواهید بهترین بدن و جسم را داشته باشید و در نوع خود بهترین باشید از سوی دیگر هزینه های پزشکان و جراحان روز به روز بالاتر می‌رود.
خب پس اگر انتظار دارید یک جراحی با کیفیت انجام دهید سعی کنید کمی برای خود پس انداز داشته باشید تا در روز مبادا خرج کنید.
گرفتن وام از بهزیستی شبیه فتح قله اورست است زیاد دل به آن نبندید.
شما در برهه ای از زمان مجبورید دست از کار بکشید و در خانه بمانید، بنابراین این پس انداز می‌تواند کمک خرج شما برای گذراندن این دوران نیز باشد.
پس انداز یک پوئن مثبت برای شما است و یک برگ برنده در دستان شما.
آخرین راه
این را همیشه بدانید که تغییر جنسیت آخرین راه حل است نه اولین آن، پس قبل از انجام جراحی تغییر جنسیت حتما به راه های دیگر فکر کنید.
این تصور را از خود دور کنید که هرکس جراحی انجام داد انسان درستی است و هرکس انجام ندهد یک منحرف است.
گاهی ممکن است رفتار شما با یک مشاوره، تغییر در پوشش، رابطه جنسی خاص و … عوض شود.
تصور نکنید اگر نظر شما درباره تراجنسی بودنتان تغییر کند چیزی از ارزش های شما کم میکند یا چیزی به ارزش های شما اضافه می‌شود.
به تغییر جنسیت به عنوان آخرین راه حل نگاه کند و سعی کنید با خودتان صادق باشید.
پس از تغییر
تصور نکنید بعد از عمل همه چیز تمام شده است، بر عکس بعد از عمل تغییر جنسیت /جنس تازه همه چیز شروع می‌شود.
شما باید از یک فرهنگ به فرهنگ دیگر بروید.
شما دیگر نمیتوانید به راحتی وارد جمع مردانه یا زنانه قبلی شوید، احکام شرعی شما تفاوت کرده، پوشش شما عوض شده و هزاران نکته ریز و درشت دیگر که باید رعایت کنید پس تصور نکنید با تغییر جنسیت که چیز تمام می‌شود، بلکه همه چیز تازه شروع می‌شود.
ازدواج
بخشی از ازدواج مربوط به روابط جنسی است.
شما به عنوان یک تراجنسی باید آماده باشید که شاید پس از تغییر جنسیت در برخی روابط خود کمبودهایی داشته باشید.
شما ممکن است به عنوان یک زن عمق کمی در واژن داشته باشید یا به عنوان یک مرد آلت تناسلی کوچی داشته باشید.
باز هم باید منطقی باشید.
به اطرافیان خود نگاه کنید همه مردان یک آلت تناسلی بزرگ ندارند یا به عنوان یک زن بدون نقص و ایراد نیستند.
از سوی دیگر بارداری نیز خودش یک مشکل است.
رحم پیوندی یا تولید اسپرم از مغز استخوان راه های نوین و غیرمعمول هستند و هنوز در ایران پرهزینه و تقریبا دور از دسترس هستند.
شما باید برای این مسائل فکر کنید و خود را آماده رویارویی کنید.
دروغ نگویید
لازم نیست راه بروید و با بلندگو به کل دنیا بگویید زمانی یک تراجنسی بودید یا عکس و نشانی خود را در روزنامه چاپ کنید تا همه دنیا بفهمند شما یک تراجنسی بوده اید!
تراجنسی بودن شما یک مساله شخصی است و به غریبه ها مربوط نمی‌شود، اما باید راستگو باشید.
گاهی کسانی باید بدانند شما یک تراجنسی بودید و تغییر جنسیت داده اید. نامزد، همسر، دوست صمیمی یا افرادی که خودتان صلاح می‌دانید. به دروغ نگویید که یک دوجنسه یا هرمافرودیت بودید.
شما باید شهامت داشته باشید و خود را به عنوان یک تراجنسی معرفی کنید.
سعی نکنید با درروغ پیش بروید. اینکه شما یک روز تراجنسی بودید یک حقیقت است.
شاید در نگاهی یک حقیقت تلخ باشد و در نگاه عده ای یک تجربه سازنده اما در هر صورت وجود داشته و نباید آن را فراموش کرد، پس سعی نکنیم آن را با دروغ یا ریاکاری پنهان کنیم.
